Mysallar we ulanyşlar bilen gün energiýasynyň kesgitlemesi

Mysallar we ulanyşlar bilen gün energiýasynyň kesgitlemesi
Gün energiýasynyň kesgitlemesi Günden gelýän we gün şöhleleriniň kömegi bilen alyp boljak energiýa.Gün energiýasy düşünjesi köplenç gün radiasiýasy arkaly alynýan elektrik ýa-da ýylylyk energiýasyna degişlidir.

Bu energiýa çeşmesi Eartherdäki esasy energiýa çeşmesini görkezýär.Tükeniksiz çeşme bolany üçin, täzelenip bilýän energiýa hasaplanýar.

Bu energiýadan başga-da köp energiýa çeşmeleri alynýar:

Windeliň güýjüni ulanýan ýel energiýasy.Gün köp mukdarda howany gyzdyranda ýel emele gelýär.
Gazylyp alynýan ýangyçlar: organiki bölejikleriň dargamagy gaty uzyn prosesden gelýär.Organiki bölüjiler esasan fotosintez edýän ösümliklerdi.
Suwuň potensial energiýasyny ulanýan gidrawlik energiýasy.Gün radiasiýasy bolmasa suw aýlawy mümkin bolmazdy.
Biomassadan alynýan energiýa, ösümlikleriň fotosinteziniň netijesidir.
Täzelenip bilýän energiýanyň bu görnüşi, kömürturşy gazy ýaly parnik gazlaryny çykarmaýan gazylyp alynýan ýangyçlara alternatiwadyr.

Gün energiýasynyň mysallary
Gün energiýasynyň käbir mysallaryna aşakdakylar girýär:

Fotowoltaik gün panelleri elektrik öndürýär;bu desgalar öýlerde, dag penalarynda we ş.m. ulanylýar.
Fotowoltaik elektrik stansiýalary: elektrik paneli bilen üpjün etmek üçin elektrik öndürmek PV panelleriniň ep-esli giňelmesi.
Gün awtoulaglary elektrik hereketlendirijisini sürmek üçin gün radiasiýasyny elektrik toguna öwürmek üçin PV öýjüklerini ulanýarlar.
Gün bişirijiler: günüň şöhlesini temperaturany ýokarlandyrmak we bişirip bilmek üçin parabolik ulgamdan ýasalýarlar.
Atingyladyş ulgamlary: gün ýylylyk energiýasy bilen, ýyladyş zynjyrynda ulanyp boljak suwuklygy gyzdyryp bolýar.
Basseýniň gyzdyrylmagy, ýönekeý suwuklyk zynjyry bolup, onda gün şöhlelenýän gün ýylylyk kollektorlarynyň toplumy boýunça suw aýlanýar.
Kalkulýatorlar: Käbir elektron enjamlarda elektrik toguny üpjün etmek üçin kiçijik gün paneli bar.
Gün şemaly, giňişligi şemallaşdyrmak üçin günüň ýylylygyny ulanýan gün energiýasynyň bir görnüşidir.Howalaryň hilini ýokarlandyrmak we energiýa çykdajylaryny azaltmak üçin köplenç öýlerde we binalarda ulanylýar.Bir otagy ýa-da tutuş binany şemallaşdyrmak üçin gün şemaly ulanylyp bilner.
Fotosintez ösümlikleriň gün energiýasyny himiki energiýa öwürmek üçin ulanýan tebigy usulydyr.
Gün energiýasynyň görnüşleri
Gün energiýasy tehnologiýalarynyň üç görnüşi bar:

Fotowoltaik gün energiýasy: PV gün panelleri, gün radiasiýasy urlanda, elektronlary bölüp çykarýan we elektrik toguny döredýän materialdan durýar.
Malylylyk gün energiýasy: Bu ulgam Gün şöhleleriniň ýylylyk kuwwatyndan peýdalanýar.Gün radiasiýasy içerki gyzgyn suwy ýylatmak üçin ulanyp boljak suwuklygy gyzdyrmak üçin ýylylyk energiýasyna öwrülýär.Gün ýylylyk elektrik stansiýalarynda bug emele gelýär we soňundan elektrik togy öndürilýär.
Passiw gün energiýasy, daşarky çeşmeleri ulanman gün ýylylygyndan peýdalanmak üçin çeşme.Mysal üçin, arhitektorlar gün radiasiýasynyň nirä alynjakdygyny göz öňünde tutup, jaýlary ugrukdyryp, penjireleri nirede goýmalydygyny kesgitläp bilerler.Bu usul bioklimatiki arhitektura hökmünde bellidir.
Gün energiýasy nähili öndürilýär?
Fiziki nukdaýnazardan seredilende, gün energiýasy Günüň içinde ýadro reaksiýalarynyň üsti bilen öndürilýär.Bu energiýa Earther ýüzüne ýetende, ondan köp tarapdan peýdalanyp bileris:

Fotowoltaik öýjükleri bolan gün panelleri.Fotowoltaik paneller ýagtylygy alanda gönüden-göni elektronlaşdyrýan we goýberýän materialdan ýasalýar.Şeýlelik bilen gün radiasiýasy elektrik energiýasyna öwrülýär.
Gün radiasiýasyny ýylylyk energiýasyna öwürmek üçin döredilen gün kollektorlaryny ulanmak.Maksady içerde aýlanýan suwuklygy gyzdyrmakdyr.Bu ýagdaýda elektrik togymyz ýok, ýöne köp programmada ulanyp boljak ýokary temperaturada suwuklygymyz bar.
Konsentrirlenen gün energiýasy, ähli gün yşyklandyryşyny ýokary temperatura ýetmek üçin fokus nokadyna görkezýän ulgamdyr.Bu tehnologiýa termosolýar ösümliklerde energiýa öndürmek üçin ulanylýar.
Passiw gün energiýasy ulgamlary gün energiýasyny daşarky energiýa girişi bolmazdan ulanýarlar.Mysal üçin, binagärlik dizaýnlary gyşda iň ýokary gün radiasiýasyna mümkinçilik berýär we tomusda aşa yssydan gaça durýar.
Gün panelleriniň görnüşleri
Gün panelleri termini iki usulda (fotoelektrik we termiki) ulanylýar.Her niçigem bolsa, gün tehnologiýasynyň haýsy görnüşine ulanyljakdygyna baglylykda dizaýn düýpgöter tapawutlanýar:

Gün ýylylyk paneli ýylylygy suwuklyga geçirýän we soňra suw gyzdyrýan suwuklygy gyzdyrmak üçin gün şöhlelerini ulanýar.Gyzgyn suw almak üçin öýlerde gün suw gyzdyryjylary ulanylýar.
Fotowoltaik paneli gün öýjüklerinde ýerleşdirilen aýratyn ýarymgeçiriji elementleriň häsiýetlerinden peýdalanýar.Gün öýjükleri gün radiasiýasyna sezewar bolanda elektrik energiýasyny öndürýärler.Fotowoltaik effekt diýlip atlandyrylýanlygy sebäpli, Güne täsir etmek, elektronyň bir bölekde (köplenç kremniý) hereket etmegine sebäp bolup, üznüksiz elektrik toguny döredýär.
Konsentrirlenen gün paneli çyzykly gurluşly parabolik aýnalary hem ulanýar.Bu aýnalaryň maksady, bug öndürmek üçin ýeterlik ýokary temperatura ýetmek üçin gün radiasiýasyny fokus nokadyna jemlemekdir.
Gün energiýasynyň ulanylyşy

Günüň güýjüni ulanmak: Fotowoltaika üçin gollanma
Gün energiýasynyň üç ulanylyşyny jemläp boljak köp ulanylyşy we amaly bar:

Içerki gyzgyn suw DHW
Gün suwuny ýylatmak, içerki gyzgyn suwy (DHW) we jaýlary we kiçi gurluşyk toplumlaryny ýylatmak üçin ulanylýar.Bug turbinalaryny ulanyp, saklanýan ýylylygy elektrik toguna öwürýän gün elektrik stansiýalary guruldy.

Şeýle-de bolsa, bu prototipler ýokary çykdajylar we elektrik üpjünçiliginiň kadasyzlygy bilen deňeşdirilende bu elektrik stansiýalarynyň pes öndürijiligi sebäpli giňden ulanylmady.

Elektrik öndürmek
Fotowoltaik paneller, izolirlenen gün ulgamlarynda elektrik torlaryndan uzakdaky elektrik enjamlaryna (kosmos zondlary, ýokary belentlikdäki telefon gaýtalaýjylary we ş.m.) ulanylýar.Şeýle hem, şeýle pes energiýa talaplary bolan elektrik toruna birikmegiň tygşytly bolmazlygy üçin ulanylýar (ýeňil signallar, awtoulag duralgalary we ş.m.).

Bu enjamlar gijelerine we bulutly döwürlerde, adatça gün batareýalarynda işlemek üçin gündiz öndürilýän artykmaç elektrik energiýasyny ýygnamaga ukyply akkumulýatorlar bilen üpjün edilmelidir.

Şeýle hem, elektrik üpjünçiligi gündelik we möwsümleýin şertlerde üýtgeýän bolsa-da, uly set bilen birikdirilen ulgamlarda ulanylýar.Şonuň üçin çaklamak kyn we programmirläp bolmaýar.

Bu üznüksizlik, ýyllyk islegiň iň ýokary derejesinden ýokary howpsuzlyk çäkli önümçilikden başga, islän wagtyňyz elektrik islegini kanagatlandyrmagy kynlaşdyrýar.Şeýle-de bolsa, tomusda gün elektrik stansiýalarynyň önümçiliginiň iň ýokary derejesi bolmak bilen, kondisionerler sebäpli has uly içerki islegi kanagatlandyrmagy başarýar.

Gün energiýasynyň peýdasy we zyýany näme?
Gün energiýasynyň ulanylmagy belli bir oňaýsyz taraplaryny öz içine alýar.

Esasy tankytlar ýa-da kemçilikler:

Alnan kilowatt üçin ýokary maýa goýum bahasy.
Örän ýokary netijeliligi hödürleýär.
Alnan öndürijilik gün tertibine, howa we senenama baglydyr.Şol sebäpli belli bir pursatda haýsy elektrik energiýasyny alyp biljekdigimizi bilmek kyn.Bu kemçilik, ýadro ýa-da gazylyp alynýan energiýa ýaly beýleki energiýa çeşmeleri bilen ýok bolýar.
Gün paneli ýasamak üçin zerur bolan energiýa mukdary.Fotowoltaik panelleri öndürmek, köplenç kömür ýaly täzelenip bolmaýan energiýa çeşmelerini ulanmak bilen köp energiýa talap edýär.
Başga bir tarapdan, gün energiýasynyň peýdalaryny göz öňünde tutmaly:

Onuň tarapdarlary, geljekdäki gün ulgamlarynda göwrümli we tehnologiki gowulaşmalar sebäpli çykdajylary azaltmagy we netijeliligi gazanmagy goldaýarlar.
Gije bu energiýa çeşmesiniň ýoklugy barada aýdylanda bolsa, elektrik energiýasynyň sarp edilişiniň iň ýokary derejesine gündizine, ýagny gün energiýasynyň iň köp öndürilýän döwründe ýetilýändigini görkezýärler.
Täzelenip bilýän energiýa çeşmesidir.Başgaça aýdylanda, tükeniksiz.
Hapalanmaýan energiýa: parnik gazlaryny öndürmeýär we şonuň üçin howanyň üýtgemegi meselesiniň agyrlaşmagyna goşant goşmaýar.
Awtory: Oriol Planas - Senagat tehniki inereneri